Membina Semula Keluarga:

Satu Analisis Mengenai Hak Jagaan Anak di Malaysia & Asia Pasifik

Masalah Utama: Undang-undang Yang Ketinggalan Zaman

Seksyen 88(3), Akta 164

Akta Membaharui Undang-Undang (Perkahwinan dan Perceraian) 1976 mewujudkan "anggapan yang tidak boleh disangkal" bahawa adalah demi kebaikan seorang anak di bawah umur tujuh tahun untuk bersama ibunya.

Selama hampir 50 tahun, peruntukan ini telah secara automatik memihak kepada ibu dalam pertikaian hak jagaan, tanpa mengira keupayaan atau penglibatan bapa, dan mengabaikan prinsip utama "kepentingan terbaik anak".

Anak < 7 Tahun
➔
Hak Jagaan Ibu

Kajian Saintifik: Impak Positif Penglibatan Bapa

Penyelidikan global secara konsisten menunjukkan bahawa penglibatan bapa yang aktif dan berkualiti adalah penting untuk perkembangan anak yang sihat. Ini melangkaui sokongan kewangan kepada pembentukan kognitif, emosi dan sosial.

Impak Terhadap Perkembangan Kognitif dan Akademik:

Anak-anak dengan bapa yang terlibat secara aktif cenderung mencapai keputusan pendidikan yang lebih baik, termasuk mendapat gred yang lebih tinggi. Mereka 43% lebih berkemungkinan mendapat gred A dan 33% kurang berkemungkinan mengulang gred.

Impak Terhadap Perkembangan Emosi dan Sosial:

Kehadiran bapa yang aktif membantu anak-anak menunjukkan tahap sosialisasi, keyakinan, dan kawalan diri yang lebih tinggi. Mereka kurang berkemungkinan mengalami kemurungan atau menunjukkan tingkah laku mengganggu. Permainan yang merangsang secara fizikal oleh bapa membantu anak belajar mengawal emosi dan risiko.

Impak Terhadap Tingkah Laku dan Kejayaan Masa Depan:

Penglibatan bapa dikaitkan dengan pengurangan tingkah laku berisiko (cth. penyalahgunaan dadah, jenayah remaja). Anak-anak yang rapat dengan bapa dua kali lebih berkemungkinan untuk memasuki kolej atau mencari pekerjaan yang stabil.

Penting: Kualiti hubungan bapa-anak adalah lebih penting daripada jumlah masa yang dihabiskan bersama.

Perbandingan Undang-undang Hak Jagaan di Asia-Pasifik

Rantau Asia-Pasifik menampilkan landskap yang pelbagai. Beberapa negara bergerak ke arah neutraliti jantina dan keibubapaan bersama (seperti Australia, New Zealand, Singapura, Thailand, Korea Selatan, Jepun), manakala yang lain masih menunjukkan keutamaan ibu atau bias *de facto* (termasuk India, Filipina, Indonesia, dan Malaysia).

Negara-negara dengan Pendekatan Neutral/Pro-Bapa: Australia dan New Zealand adalah peneraju dengan undang-undang neutral jantina yang menekankan kepentingan terbaik anak. Korea Selatan dan Jepun menunjukkan pembaharuan penting ke arah hak jagaan bersama. Negara-negara dengan Kecenderungan Ibu: India, Filipina, dan Indonesia masih menunjukkan keutamaan ibu *de facto* atau *de jure*, terutamanya untuk anak kecil. Malaysia mempunyai anggapan yang tidak boleh disangkal untuk ibu bagi anak di bawah 7 tahun.

Kajian Kes: Bila Bapa Diberikan Hak Jagaan?

Walaupun cabaran wujud, mahkamah di seluruh rantau ini telah memberikan hak jagaan kepada bapa apabila bukti menunjukkan ia adalah demi kepentingan terbaik anak. Berikut adalah beberapa faktor penentu utama dan contoh kes.

Dang Chooi Ping v Lim Eng Kok (Malaysia)

ALASAN: PENDERAAN FIZIKAL & MENTAL

Bapa mengemukakan bukti meluas penderaan fizikal dan mental oleh ibu terhadap anak-anak mereka. Kesaksian anak-anak sendiri mengenai ketakutan yang mendalam adalah faktor penentu.

Bukti Utama:

  • Laporan perubatan & psikiatri
  • Laporan polis kecederaan
  • Temu bual hakim dengan kanak-kanak

Amar Kaur v Najar Singh (Malaysia)

ALASAN: KETIDAKSTABILAN MENTAL & PENGABAIAN

Mahkamah meragui keupayaan ibu untuk menjaga anak-anak kerana sejarah kecenderungan bunuh diri dan tingkah laku ganas. Anak-anak pula berkembang baik dalam penjagaan stabil bapa.

Bukti Utama:

  • Sejarah ketidakstabilan ibu
  • Bukti kebajikan anak di bawah jagaan bapa
  • Kehendak anak untuk kekal bersama bapa

Tan Siew Cheng v Lim Chee Hoe (Malaysia)

ALASAN: PENGABAIAN & IKATAN BAPA YANG LEBIH KUAT

Bapa berjaya membuktikan pengabaian oleh ibu dan telah mengukuhkan dirinya sebagai penjaga utama, menjadikan perubahan hak jagaan mengganggu kestabilan anak.

Bukti Utama:

  • Bukti pengabaian ibu
  • Peranan bapa sebagai penjaga utama yang kukuh
  • Bukti ikatan bapa-anak yang lebih kuat

Smriti Madan Kansagra lwn. Perry Kansagra (India, 2021)

ALASAN: PERSEKITARAN STABIL & KEHENDAK ANAK

Bapa diberikan hak jagaan kerana dapat menyediakan persekitaran yang lebih stabil dan selamat. Kehendak anak untuk tinggal bersama bapa juga memainkan peranan penting.

Sharli Sunitha lwn. Dr. D. Balson (India)

ALASAN: KETIDAKUPAYAAN IBU

Hak jagaan diberikan kepada bapa setelah mahkamah mendapati ibu tidak berupaya dari segi kewangan dan pendidikan untuk menjaga anak.

Savitha Seetharam lwn. Romani Singh (India, 2017)

ALASAN: SINDROM PENGASINGAN IBU BAPA

Mahkamah mengakui "sindrom pengasingan ibu bapa" sebagai kekejaman mental. Ini boleh menjadi asas untuk mengubah hak jagaan demi melindungi anak dari manipulasi emosi.

Kes Bapa Penjaga Utama (Jepun)

ALASAN: PERANAN PENJAGA UTAMA

Seorang bapa memperoleh hak jagaan penuh kerana beliau telah menjadi penjaga utama kepada anak, menonjolkan kepentingan penglibatan aktif dalam penjagaan harian.

Kes Pertikaian Jepun/Bangladesh (Jepun)

ALASAN: KEHENDAK ANAK & KESTABILAN

Mahkamah membahagikan hak jagaan berdasarkan kehendak anak-anak, di mana anak yang ingin tinggal bersama bapa diberikan kepadanya, menekankan kepentingan pendapat anak.

Kes Mengelak Gangguan (Jepun)

ALASAN: MENGELAK GANGGUAN HIDUP ANAK

Nasihat peguam menunjukkan bahawa hakim boleh memberikan hak jagaan kepada bapa untuk mengekalkan kestabilan dan mengelakkan gangguan besar dalam kehidupan anak jika ibu merancang untuk memindahkan anak secara unilateral.

Cadangan Pembaharuan: Menuju Keadilan

Untuk menyelaraskan undang-undang Malaysia dengan amalan terbaik antarabangsa dan norma masyarakat moden, beberapa pembaharuan kritikal kepada Akta 164 adalah penting.

SEBELUM: Undang-undang Semasa

  • ❌ Anggapan automatik hak jagaan kepada ibu untuk anak bawah 7 tahun.
  • ❌ Hak jagaan bersama tidak digalakkan dan jarang diberikan.
  • ❌ Bapa sering dianggap "ATM" dengan hak lawatan terhad.
  • ❌ Risiko tinggi untuk pengasingan ibu bapa dan keputusan unilateral.

SELEPAS: Cadangan Pembaharuan

  • ✅ Mansuhkan Seksyen 88(3) untuk penilaian saksama berdasarkan "kepentingan terbaik anak".
  • ✅ Galakkan dan utamakan hak jagaan bersama sebagai pilihan lalai.
  • ✅ Laksanakan akses fizikal dan video automatik (jika tiada isu keganasan).
  • ✅ Injunksi automatik untuk menghalang keputusan unilateral mengenai masa depan anak (pendidikan, kesihatan, dll.).

Doktrin 'Tender Years'

Panduan Visual kepada Seksyen 88(3) Akta Pembaharuan Undang-undang Malaysia 1976

Apakah Anggapan 'Tender Years'?

Seksyen 88(3) Akta Membaharui Undang-Undang (Perkahwinan dan Perceraian) 1976 mewujudkan anggapan undang-undang bahawa adalah demi kepentingan terbaik seorang anak di bawah umur tujuh tahun untuk bersama ibunya. Walau bagaimanapun, prinsip ini tidak mutlak dan boleh dicabar atau "disangkal" di mahkamah.

7 Tahun
Ambang umur kritikal.

Perjalanan Prinsip Undang-undang

Doktrin 'tender years' bukanlah ciptaan moden Malaysia. Akarnya dikesan kembali ke England abad ke-19, berkembang daripada sistem patriarki yang kaku kepada piawaian undang-undang berpusatkan kanak-kanak yang akhirnya dikodifikasikan ke dalam undang-undang Malaysia.

1839

Akta Penjagaan Bayi (England)

Berikutan advokasi oleh Caroline Norton, Akta penting ini menetapkan anggapan ibu untuk kanak-kanak di bawah tujuh tahun, menghapuskan hak mutlak bapa ke atas hak jagaan.

1
2

1961

Akta Penjagaan Bayi (Malaysia)

Walaupun tidak eksplisit, Akta ini menetapkan "kebajikan bayi" sebagai pertimbangan utama, membuka jalan bagi penerapan doktrin di mahkamah Malaysia.

1976

Akta Pembaharuan Undang-Undang (LRA) 1976

Seksyen 88(3) secara rasmi mengkodifikasikan anggapan 'tender years' ke dalam undang-undang Malaysia, memberikan kekuatan statutori dan had umur yang jelas kepada prinsip common law yang telah lama wujud.

3

Cabaran Penyangkalan

Walaupun undang-undang menganggap kanak-kanak kecil harus bersama ibu, ini bukan automatik. Anggapan boleh disangkal, tetapi mahkamah menetapkan piawaian yang sangat tinggi. Beban pembuktian terletak sepenuhnya pada bapa.

Bapa mesti mengemukakan "bukti yang kukuh dan meyakinkan" untuk menunjukkan bahawa ibu tidak layak dan bahawa hak jagaan beliau akan secara aktif membahayakan kebajikan anak. Tuduhan semata-mata atau aduan tentang perwatakan beliau sebagai pasangan tidak mencukupi.

Kerelevanan Penyangkalan yang Berjaya

Walaupun statistik yang tepat tidak dikumpul, analisis undang-undang kes menunjukkan bahawa mengatasi anggapan adalah pengecualian, bukan peraturan, dikhaskan untuk kes-kes dengan bukti bahaya yang jelas.

Ujian "Ibu Tidak Layak": Standard Fungsional

Perbezaan penting dalam undang-undang keluarga Malaysia adalah perbezaan antara "isteri yang tidak baik" dan "ibu yang tidak baik." Tumpuan mahkamah bukan pada pertimbangan moral atau kegagalan perkahwinan, tetapi pada keupayaan fungsional ibu bapa untuk menyediakan penjagaan tanpa menyebabkan bahaya.

❌ "Isteri yang Tidak Baik" (Biasanya Tidak Cukup)

  • Perangai yang tidak menentu atau ledakan emosi
  • Perzinaan atau pilihan gaya hidup lain
  • Hubungan buruk dengan keluarga suami
  • Pihak yang memulakan perceraian

Menurut Melissa Marie Albert, ciri-ciri ini tidak secara automatik membuktikan ketidaklayakan sebagai seorang ibu.

✅ "Ibu yang Tidak Baik" (Alasan untuk Penyangkalan)

  • Penderaan fizikal, mental, atau emosi yang terbukti
  • Ketidakstabilan mental yang teruk menjejaskan penjagaan
  • Pengabaian atau penelantaran anak yang serius
  • Mendedahkan anak kepada persekitaran berbahaya

Faktor-faktor ini menunjukkan bahaya langsung dan ketara kepada kebajikan anak.

Sorotan Kes: Apabila Bapa Memenangi Hak Jagaan

Penyangkalan yang berjaya adalah jarang berlaku dan berasaskan fakta. Ia tidak dimenangi berdasarkan tuduhan, tetapi berdasarkan bukti objektif yang sangat kukuh yang menunjukkan bahaya yang jelas dan nyata kepada kesejahteraan anak dalam penjagaan ibu.

Dang Chooi Ping v Lim Eng Kok

ALASAN: PENDERAAN FIZIKAL & MENTAL

Bapa mengemukakan bukti objektif yang meluas bahawa ibu telah mendera fizikal dan mental dua anak lelaki mereka yang masih kecil. Kesaksian anak-anak sendiri kepada hakim, menyatakan ketakutan yang mendalam terhadap ibu mereka, adalah faktor penentu.

Bukti Utama:

  • Laporan perubatan dan psikiatri
  • Laporan polis mengenai kecederaan
  • Temu bual hakim dengan kanak-kanak

Amar Kaur v Najar Singh

ALASAN: KETIDAKSTABILAN MENTAL & PENGABAIAN

Mahkamah mempunyai "keraguan besar" tentang keupayaan ibu untuk menjaga anak-anaknya kerana sejarah yang didokumenkan mengenai kecenderungan bunuh diri dan tingkah laku ganas. Anak-anak pula berkembang baik dalam penjagaan stabil bapa.

Bukti Utama:

  • Sejarah ketidakstabilan ibu
  • Bukti kebajikan anak di bawah jagaan bapa
  • Kehendak anak untuk kekal bersama bapa

Tan Siew Cheng v Lim Chee Hoe

ALASAN: PENGABAIAN & IKATAN BAPA YANG LEBIH KUAT

Bapa berjaya mengemukakan bukti jelas pengabaian oleh ibu. Yang penting, beliau telah mengukuhkan dirinya sebagai penjaga utama anak, menjadikan perubahan dalam hak jagaan mengganggu kehidupan anak dan status quo yang stabil.

Bukti Utama:

  • Bukti pengabaian ibu
  • Peranan bapa yang telah kukuh sebagai penjaga utama
  • Bukti ikatan bapa-anak yang lebih kuat

Anatomi Penyangkalan yang Berjaya

Analisis kes-kes yang berjaya mendedahkan jenis bukti yang dianggap meyakinkan oleh mahkamah. Berat setiap faktor ditentukan oleh tahap bahaya langsung yang terbukti kepada anak.

Kongsi Maklumat Anda

Maklumat ini akan membantu kami memahami demografi bapa yang berminat dan menyokong inisiatif pembaharuan hak jagaan anak, untuk dihubungi oleh unit kajian kami bagi tujuan pembinaan perundangan.